Ulica Józefińska w Krakowie

ulica Józefińska
	Podgórze
	; Ulica Józefińska – część zachodnia. Skwerek na pierwszym planie nosił do 1918 nazwę plac Cesarza Józefa II
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Miejscowość	Kraków
Długość	592 m
Poprzednie nazwy	alte Post Strasse
Przebieg
	Położenie na mapie Krakowa ulica Józefińska
	Położenie na mapie Polski ulica Józefińska
	Położenie na mapie województwa małopolskiego ulica Józefińska
	50°02′44,4″N 19°57′11,3″E/50,045674 19,953132
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ulica Józefińska – ulica w Krakowie, w dzielnicy XIII, w Podgórzu.

Ulica jest jedną z najstarszych w pierwotnym układzie urbanistycznym miasta Podgórza. Wytyczono ją po nadaniu Podgórzu praw miejskich w 1784, w miejscu dawnego traktu wiodącego w kierunku Wieliczki i dalej na Ruś. Nazywana była alte Post Strasse. Obecną nazwę otrzymała na cześć cesarza rzymskiego i arcyksięcia Austrii Józefa II Habsburga.

W latach 1941–1943 znajdowała się na obszarze krakowskiego getta^[1].

Powojenna przebudowa i przedłużenie ulicy Na Zjeździe spowodowało podzielenie ulicy Józefińskiej na dwie części.

Na skwerze u zbiegu ulic Józefińskiej, Nadwiślańskiej i Piwnej, noszącym do roku 1918 nazwę placu Cesarza Józefa II, postawiono w 2018 pomnik dawnemu prezydentowi Krakowa Juliuszowi Leo. Za czasów jego prezydentury połączono miasto Podgórze z Krakowem.

Zabudowa

Zabudowa ulicy to głównie czynszowe kamienice oraz kilka obiektów użyteczności publicznej w większości z końca XIX wieku.

ul. Józefińska 2 – klasycystyczny dworek (zajazd) z końca XVIII wieku.
ul. Józefińska 2a – kamienica, proj. Jakub Spira, 1936. Siedziba Żydowskiego Urzędu Samopomocy w latach 1943–1944.
ul. Józefińska 4 – Zajazd „Pod Lwem”.
ul. Józefińska 10–12 – późnoklasycystyczny dom z początków XIX wieku, szkoła. W czasie II wojny światowej Arbeitsamt w krakowskim getcie. Obecnie szkoła muzyczna.
ul. Józefińska 14 (ul. Węgierska 18) – kamienica z 1903. Podczas wojny, w latach 1941–1945 w budynku znajdował się Szpital Żydowski. Likwidując getto w marcu 1943 Niemcy wymordowali wszystkie osoby, które się w nim znajdowały. Obecnie ma w niej siedzibę MOPS.
ul. Józefińska 16 (ul. Węgierska 15) – znajdowały się tutaj zabytkowe, najstarsze podgórskie domy z końca XVIII wieku. W 2023 zostały wyburzone a na ich miejscu urządzono parking.
ul. Józefińska 18 – secesyjny budynek dawnej Kasy Oszczędności Miasta Podgórza, projektował Antoni Dostal, 1909. Nad wejściem znajduje się płaskorzeźba "Oszczędność", a w zwieńczeniu herb Podgórza. Podczas II wojny światowej siedziba Żydowskiej Samopomocy Społecznej. W 1942 miejsce selekcji mieszkańców getta przeprowadzonej przez gestapo^[2]. Obecnie bank.
ul. Józefińska 23 – secesyjna kamienica, projektował być może Nachman Kopald, ok. 1910.
ul. Józefińska 33 – kamienica, projektował Stanisław Serkowski, 1888.
ul. Józefińska 39 – tutaj w getcie znajdował się Dom Sierot przeniesiony z ul. Dietla 64. Podczas likwidacji getta i sierocińca Niemcy wymordowali większość dzieci, zamordowano także ich opiekunów, którzy pozostali z podopiecznymi m.in. Dawida Altera Kurzmanna. Obecnie budynek nie istnieje a na jego miejscu znajduje się niewielki pomnik upamiętniający podopiecznych sierocińca.

Huśtawka-pomnik upamiętniająca Witolda Gombrowicza (Gombrowiczowi Rodacy) przy ul. Józefińskiej, na wysokości skrzyżowania z ul. Piwną.
Pomnik Juliusza Lea.
Widok na południowy wschód, od ulicy Na Zjeździe

ul. Józefińska 2 (ul. Brodowicza 12)
Dworek (zajazd)
ul. Józefińska 2a
Kamienica
ul. Józefińska 4
Kamienica Pod Lwem
ul. Józefińska 14
Kamienica, obecnie MOPS
ul. Józefińska 16
Najstarsze domy Podgórza, wyburzone
ul. Józefińska 18
Budynek dawnej Kasy Oszczędności Miasta Podgórza
ul. Józefińska 23
Secesyjna kamienica
ul. Józefińska 31
Zabytkowa kamienica (1875)
ul. Józefińska 39
Pomnik na miejscu żydowskiego sierocińca
ul. Józefińska 43
Kamienica (ok. 1890)

Przypisy

↑ Andrea Löw, Marcus Roth: Krakowscy Żydzi pod okupacją niemiecką 1939–1945. Kraków: Universitas, 2014, s. 70–71. ISBN 978-83-242-2642-9.
↑ Mapa Podgórza z opisem obiektów, portal: Podgorze.pl

Bibliografia

Elżbieta Supranowicz Nazwy ulic Krakowa, Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego PAN, Kraków 1995, ISBN 83-85579-48-6, s. 67
Praca zbiorowa Encyklopedia Krakowa, wydawca Biblioteka Kraków i Muzeum Krakowa, Kraków 2023, ISBN 978-83-66253-46-9, t. I s. 586
Praca zbiorowa Zabytki Architektury i budownictwa w Polsce. Kraków, Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków, Warszawa 2007, ISBN 978-83-9229-8-1, s. 186–187

[1] Andrea Löw, Marcus Roth: Krakowscy Żydzi pod okupacją niemiecką 1939–1945. Kraków: Universitas, 2014, s. 70–71. ISBN 978-83-242-2642-9.

[2] Mapa Podgórza z opisem obiektów, portal: Podgorze.pl

[1]

[2]